Chia sẻ Quản lý giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết hiệu quả 2025

[Thanh Tấn]

Trong hoạt động của các doanh nghiệp liên kết, giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết bao gồm:

• Mua, bán, trao đổi, thuê, cho thuê, mượn, cho mượn, chuyển giao, chuyển nhượng hàng hóa, tài sản hữu hình và vô hình; cung cấp dịch vụ;
• Vay, cho vay, dịch vụ tài chính, đảm bảo tài chính và các công cụ tài chính khác;
• Thỏa thuận sử dụng chung nguồn lực như tài sản, vốn, lao động và chia sẻ chi phí

Quản lý hiệu quả các giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết giúp doanh nghiệp tối ưu hoạt động, tuân thủ pháp luật và giảm thiểu rủi ro thuế.

Giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết là gì?​

Giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết là mọi hoạt động mua bán, trao đổi, cho thuê, mượn, chuyển giao hoặc chuyển nhượng hàng hóa, dịch vụ, tài sản hữu hình và vô hình giữa các công ty có mối quan hệ liên kết về sở hữu, quản lý hoặc kiểm soát. Ngoài ra, các giao dịch này còn bao gồm vay – cho vay, cung cấp dịch vụ tài chính, đảm bảo tài chính và các công cụ tài chính khác, cũng như các thỏa thuận về sử dụng chung nguồn lực như vốn, tài sản, lao động và chia sẻ chi phí.
Nhận diện và quản lý hiệu quả giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết là một phần quan trọng trong việc tuân thủ các quy định pháp luật, đặc biệt là Nghị định 132/2020/NĐ-CP về quản lý giao dịch liên kết và phòng chống rủi ro thuế.

Tầm quan trọng giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết trong quản trị rủi ro và tuân thủ thuế​

Trong quá trình quản lý hoạt động giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết, việc nhận diện, phân loại và kiểm soát các giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết là bước quan trọng. Cụ thể, như sau:

• Việc quản lý giao dịch liên kết phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là yếu tố quan trọng trong quản trị rủi ro và tuân thủ thuế.
• Nếu không kiểm soát chặt chẽ, các giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết có thể tạo ra rủi ro về định giá, dòng tiền và trách nhiệm thuế.
• Lập hồ sơ giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết đầy đủ, định giá theo nguyên tắc thị trường và áp dụng các biện pháp kiểm soát nội bộ.
• Giúp doanh nghiệp tuân thủ Nghị định 132/2020/NĐ-CP, giảm nguy cơ truy thu thuế, xử phạt hành chính, đảm bảo minh bạch tài chính, tối ưu hoạt động kinh doanh và xây dựng nền tảng vững chắc để phát triển bền vững.

Để hiểu rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của doanh nghiệp, cũng như áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả, trước hết cần xem xét cơ sở pháp lý điều chỉnh các giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết.

Cơ sở pháp lý liên quan giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết​

Trong khuôn khổ pháp lý hiện hành, giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết được điều chỉnh chi tiết bởi Nghị định 132/2020/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn liên quan. Các quy định này xác định rõ ngưỡng và loại giao dịch liên kết phải báo cáo, bao gồm các giao dịch mua bán, trao đổi, cho vay, cung cấp dịch vụ, chuyển giao tài sản hay các thỏa thuận sử dụng chung nguồn lực giữa các bên liên kết.
Do đó, trách nhiệm của doanh nghiệp là phải lập hồ sơ giao dịch liên kết đầy đủ, chính xác và kịp thời, đảm bảo các thông tin về giá, điều kiện giao dịch và mối quan hệ liên kết được ghi nhận minh bạch. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu về hồ sơ và báo cáo không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng đúng nghĩa vụ pháp lý, mà còn giảm thiểu rủi ro bị truy thu thuế, phạt hành chính và tăng cường minh bạch tài chính. Đồng thời, quản lý chặt chẽ giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết còn giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động kinh doanh và quản trị rủi ro một cách hiệu quả.

Các loại giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết ​

Trong thực tiễn hoạt động doanh nghiệp, giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết thường đa dạng và phức tạp, đòi hỏi quản lý chặt chẽ để đảm bảo tuân thủ pháp luật và giảm thiểu rủi ro thuế. Một số loại giao dịch điển hình bao gồm:

• Chuyển nhượng hàng hóa và dịch vụ giữa các công ty liên kết: Đây là các giao dịch phổ biến nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu, chi phí và lợi nhuận của từng bên.

Ví dụ: Một tập đoàn sản xuất có công ty con A bán nguyên liệu cho công ty con B với giá thị trường là 10 tỷ đồng trong năm 2024. Việc ghi nhận và lập hồ sơ chính xác đảm bảo các giao dịch này minh bạch và tránh tranh chấp thuế.

• Vay – cho vay, bảo lãnh, cấp tín dụng nội bộ: Các giao dịch tài chính nội bộ này giúp doanh nghiệp tối ưu dòng tiền nhưng đồng thời phát sinh rủi ro nếu không định giá và quản lý theo nguyên tắc thị trường.

Ví dụ: Công ty mẹ cấp khoản vay 5 tỷ đồng cho công ty con với lãi suất tương đương lãi suất thị trường; hồ sơ đầy đủ giúp chứng minh tính hợp pháp và giảm nguy cơ bị truy thu thuế.

• Chia lợi nhuận, chi phí quản lý và chi phí dùng chung: Các giao dịch này bao gồm phân bổ chi phí chung, chi phí hành chính hoặc chia sẻ lợi nhuận giữa các công ty liên kết.

Ví dụ: Chi phí quản lý 2 tỷ đồng được phân bổ cho các công ty con dựa trên tỷ lệ doanh thu, đảm bảo phản ánh chính xác chi phí và lợi nhuận hợp lý theo quy định.
Nhận diện, phân loại và lập hồ sơ chi tiết cho các giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ Nghị định 132/2020/NĐ-CP, mà còn tăng cường minh bạch tài chính, giảm thiểu rủi ro thuế và tạo nền tảng vững chắc cho quản trị nội bộ và phát triển bền vững.

Những rủi ro liên quan giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết​

Trong quản trị doanh nghiệp, các giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Đặc biệt:

• Rủi ro thuế: Nếu các giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết không được định giá theo nguyên tắc thị trường hoặc không lập hồ sơ đầy đủ theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp có nguy cơ bị cơ quan thuế truy thu thuế và phạt hành chính. Ví dụ, việc chuyển nhượng hàng hóa với giá thấp hơn giá thị trường có thể dẫn đến truy thu chênh lệch thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN).
• Rủi ro tài chính: Giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết không minh bạch có thể ảnh hưởng đến dòng tiền và thanh khoản của doanh nghiệp. Ví dụ, khoản vay hoặc bảo lãnh nội bộ không được quản lý cẩn thận có thể gây tắc nghẽn dòng tiền, làm suy giảm khả năng thanh khoản và ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh.
• Rủi ro pháp lý và kiểm soát nội bộ yếu kém: Thiếu quy trình kiểm soát, giám sát và lập hồ sơ giao dịch liên kết đầy đủ có thể dẫn đến tranh chấp pháp lý, vi phạm quy định về quản trị nội bộ và ảnh hưởng uy tín doanh nghiệp.

Việc nhận diện và quản lý triệt để các rủi ro này trong giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết giúp doanh nghiệp vừa tuân thủ pháp luật, vừa tối ưu hóa dòng tiền, nâng cao minh bạch tài chính và củng cố nền tảng quản trị rủi ro bền vững.

Kiểm soát và quản lý giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết​

Quản lý hiệu quả giao dịch phát sinh giữa các doanh nghiệp liên kết đòi hỏi doanh nghiệp phải thiết lập một hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, minh bạch và tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật. Các bước chính bao gồm:

Xem chi tiết: Tại đây​